De aftrap is gedaan: het eerste grote verkiezingsdebat bij RTL. Vier lijsttrekkers namen plaats achter de desk Dilan Yeşilgöz (VVD), Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA), Henri Bontenbal (CDA) en Rob Jetten (D66). Eentje ontbrak: Geert Wilders, die zich vlak voor het debat afmeldde vanwege veiligheidsredenen.
RTL probeerde hem er nog bij te krijgen, zelfs via een beveiligde locatie, maar tevergeefs. Zijn afzegging leverde Rob Jetten een last-minute plek op in het debat. En hoewel Wilders niet fysiek aanwezig was, was zijn belangrijkste thema migratie dat wel.
Beleefdheid boven botsingen
De toon van de avond was opvallend rustig. De kandidaten hielden het beschaafd, met glimlachen, grapjes en af en toe een subtiele sneer. Vooral Yeşilgöz kreeg wat speldenprikken te verduren, maar wist haar glimlach strak te houden.
Rob Jetten probeerde regelmatig te benadrukken dat de drie andere partijen het “op veel punten eens” waren. Dat klopte deels: CDA, D66 en GroenLinks-PvdA leken elkaar regelmatig te vinden in hun standpunten. Alleen Yeşilgöz hield afstand, vooral richting de linkerkant.
Bontenbal probeerde ondertussen zijn imago van “normale politiek” hoog te houden, met uitspraken over dat de Tweede Kamer “weer minder gek moet doen”.
Thema’s die jongeren raken
Er kwam weinig los over onderwerpen die jongeren direct raken – denk aan studieschulden of het tekort aan betaalbare woningen. Toch was er één opvallende stelling: “Er moeten elk jaar gegarandeerd 100.000 woningen worden gebouwd.”
Alleen Rob Jetten stemde vóór. De rest vond het onrealistisch om iets te “garanderen” wat afhankelijk is van economie, stikstof en personeelstekorten. Een opvallend moment, want het liet zien hoe ver partijen uit elkaar liggen op een thema dat juist onder jongeren groot is: de woningnood.
Zonder Wilders, minder vuurwerk
De afwezigheid van Wilders zorgde voor een debat zonder echte botsingen. Zijn naam viel meerdere keren, vooral bij het onderwerp asiel, maar niemand wist echt zijn afwezigheid te vullen. Zelfs Bontenbal zei te hopen dat er later deze week nog een debat mét Wilders komt.
Toch leverde het debat een paar memorabele momenten op van grapjes tot soepele one-liners. Jetten maakte er zelfs een zelfspotmoment van: toen hij te vroeg op de knop drukte om iemand uit te dagen, zei hij: “Ik dacht dat ik weer bij De Slimste Mens zat.”
De balans
Geen harde confrontaties, geen nieuwe breekpunten, maar wel een inkijkje in hoe de campagnes worden gespeeld. Beleefd, gecontroleerd, soms wat vlak. En misschien is dat precies waar veel jongeren nu genoeg van hebben: een politiek die glimlacht, maar weinig echt zegt.
