Explosies, beschietingen, drugsvondsten of illegale gokhuizen. Het zijn allemaal redenen waarom de burgemeester in Amsterdam een pand voor maanden op slot kan doen. Sinds 2020 gebeurde dat maar liefst 431 keer, dat is gemiddeld anderhalf pand per week dicht. De maatregel is bedoeld om de rust in de buurt te herstellen. Echter is niet iedereen het eens met de aanpak.
Wie door de stad loopt, ziet ze misschien weleens hangen: posters van de gemeente met “Pand gesloten in opdracht van de burgemeester”. Een explosie, een drugslab of een wapen in huis, zijn allemaal redenen om tijdelijk te sluiten. Bij een restaurant vlak bij het Mercatorplein gebeurde dat onlangs nog. Sindsdien is het pand dichtgetimmerd en moet de zaak zes maanden gesloten blijven.
Tijdelijke maatregel
Volgens de gemeente is een tijdelijke sluiting geen straf, maar een manier om de openbare orde te herstellen. Dat kan gaan om woningen, horecazaken, garageboxen of zelfs kantoren. In de meeste gevallen gaat het om drugsvondsten, sinds 2020 zelfs 288 keer. Daarnaast waren er ook tientallen sluitingen wegens geweldsincidenten, zoals explosies of schietpartijen.
Vaak is het ook een combinatie van beide. Zo werd er vorig jaar een woning in Venserpolder gesloten nadat er een pistool, zes kilo wiet en 80.000 euro cash werden gevonden. De bewoners, een gezin, moesten het huis uit, ook al was slechts één zoon verdacht. Uiteindelijk oordeelde de rechter dat de burgemeester daar beter rekening mee had moeten houden.
Ondernemers ook geraakt
Niet alleen bewoners, ook ondernemers worden geraakt. Zo moest restaurantketen De Pizzabakkers vier filialen sluiten na een reeks explosies. “We worden gestraft voor iets waar we zelf slachtoffer van zijn,” zegt eigenaar Margreet Leguijt. Volgens haar dreigt het bedrijf failliet te gaan. “Zestig mensen zonder werk, gezinnen zonder inkomen, het is niet niks.”
Te lang wachten
Voordat een pand echt dichtgaat, moet er veel gebeuren. De politie doet onderzoek, stelt een rapport op en daarna beslist de burgemeester. Dit proces kan wel weken duren, juist dat vinden veel advocaten vreemd.
“Als je zes weken wacht, hoe noodzakelijk is het dan om opeens te sluiten?” vraagt advocaat Olivier Smits zich af. De gemeente benadrukt dat er zorgvuldigheid nodig is. “We willen zeker weten dat een sluiting de juiste stap is”, zegt een woordvoerder. Toch komt het zelden tot een rechtszaak. Van de 76 sluitingen in anderhalf jaar, werden er slechts vijftien aangevochten. Slechts twee keer kreeg de gemeente ongelijk.
Misbruik
Critici vrezen dat de maatregel ook misbruikt kan worden. Criminoloog Jasper van der Kemp van de Vrije Universiteit legt uit: “Je kunt je voorstellen dat iemand met een conflict expres een incident veroorzaakt bij een concurrent. “De zaak krijgt dan een slechte naam en moet sluiten.” Toch benadrukt hij dat er altijd sprake is van een verstoring van de orde. “De maatregel is er niet voor niets.”
Zware gevolgen
De sluiting van een pand lijkt een snelle oplossing, maar de gevolgen kunnen lang aanhouden. Bewoners raken hun huis kwijt, ondernemers hun inkomen. En dat terwijl de maatregel vaak maar tijdelijk effect heeft. Volgens advocaat Ricardo Bos moet de gemeente vaker het gesprek aangaan met bewoners. “Niet iedereen is crimineel omdat er iets wordt gevonden. Soms ligt de situatie veel genuanceerder.”
Criminoloog Van der Kemp sluit zich daarbij aan: “Een sluiting brengt rust, maar lost het probleem zelden structureel op. Daarvoor is meer nodig dan een poster op een deur.”
