Morgen 8 maart is het Internationale Vrouwendag, de ultieme dag om vrouwen even in het zonnetje te zetten. Om stil te staan bij wat het eigenlijk betekent en misschien te bedenken welke vrouwen veel hebben gevochten voor vrouwenrechten.
Veel mensen vragen zich af of de feministische beweging nog nodig is, maar wist je dat in bijna 40% van alle landen vrouwen nog steeds minder rechten hebben?
Wat is de geschiedenis van vrouwendag?
Internationale Vrouwendag komt uit de Verenigde Naties en werd officieel erkend in 1922, maar de aandacht kwam pas in de jaren ’80. Toen kwamen Afghaanse vrouwen op voor hun rechten, en werd het een dag van protest, solidariteit, bijeenkomsten en cultuur, waarin vrouwen streden voor gelijke rechten.
Ook in Nederland hebben vrouwen het niet altijd zo makkelijk gehad. Er waren vrouwen die zich inzetten en streden voor vrouwenrechten in Nederland. Maar wie waren dat eigenlijk? En wat hebben ze gedaan?
Hier zijn drie voorbeelden van krachtige vrouwen:
Aaïcha Bergamin (1932-2014)
Geboren als Leonhard Bergamin, heeft Aaïcha gevochten voor transgenderrechten. Op haar 17e werd ze betrapt terwijl ze in vrouwenkleding danste. Als gevolg daarvan werd ze gedwongen in een kliniek waar ze zware behandelingen onderging. Ze vluchtte naar Parijs om aan deze realiteit te ontsnappen.
In de jaren ’70 onderging ze een geslachtsoperatie, maar moest jarenlang vechten om haar geslacht in haar paspoort te laten veranderen. Met veel doorzettingsvermogen is het haar uiteindelijk gelukt. Officieel werd zij Aaïcha Bergamin. “Ik ben niet veranderd, ik ben gewoon mezelf geworden,” vertelde Aaïcha. Op 1 juli, een maand voor haar overlijden, werd de transgenderwet veranderd. Nu mag je je geslacht in je paspoort veranderen zonder zware voorwaarden.
Joke Smit (1933-1981)
Joke groeide op met het idee dat het doel van een vrouw in het leven ‘huisvrouw’ zou moeten zijn, maar toch publiceerde ze in 1967 het artikel ‘Het onbehangen bij de vrouw’. In dit artikel schreef ze over de problemen die een moeder ondervond. Dit werd gezien als de aanzet voor ‘de tweede feministische golf’ in Nederland.
Samen met de latere politica Hedy d’Ancona richtte ze in 1968 de actiegroep Man Vrouw Maatschappij (MVM) op. De inzet van de groep leidde in Nederland tot gelijke lonen voor mannen en vrouwen, betere toegang tot kinderopvang en meer vrouwen in de politiek en bestuurlijke functies. Zelfs in 1980, toen borstkanker haar trof, kon Joke Smit niet worden tegengehouden. Ze bleef strijden voor economische zelfstandigheid, een van de eerste stappen naar gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen in het werkveld. Haar ideeën leven nog steeds voort in feministische bewegingen.
Carla Lont (1944-1999)
Geboren in Paramaribo, Suriname, dat toen nog een kolonie van Nederland was, vond Carla dat veel belangrijke documenten uit Suriname in Nederland bewaard werden. Maar zij was het daar niet mee eens. Ze wilde dat Suriname een eigen archief zou hebben om hun eigen geschiedenis vast te leggen.
Opstandig zette ze, als hoofd van de archieven in het Surinaamse ministerie van Onderwijs, een documentatiecentrum op. Ze leerde anderen hoe ze archieven moesten bewaren. Dit vak werd toen voornamelijk door mannen beoefend, maar Carla liet zich niet tegenhouden. “Archieven bewaren de geschiedenis van een natie,” zei Carla.
Carla verhuisde in 1980 naar Nederland en ging in Amsterdam werken bij Atria, een kenniscentrum voor vrouwenemancipatie. Daar legde zij de verhalen vast van zwarte migranten- en vluchtelingenvrouwen. Na haar overlijden in 1999 kreeg Suriname in 2006 eindelijk een nationaal archief. Dit maakte Carla helaas niet meer mee, maar haar werk heeft ervoor gezorgd.
