Steeds minder studenten lenen geld bij voor hun studie. Dat blijkt uit nieuwe cijfers van het CBS, toch is er ook een keerzijde: voor de student die wel leent, loopt de schuld juist steeds hoger op.
Sinds 2023 krijgen studenten weer een basisbeurs. Daardoor hoeven veel studenten minder geld te lenen. Dit jaar hebben zo’n 460.000 studenten een studieschuld, dat zijn er 150.000 minder dan vorig jaar. De hoogte van de basisbeurs hangt af van je thuissituatie en het inkomen van je ouders.
CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen noemt dit een duidelijk effect van de afschaffing van het leenstelsel. Dat systeem, ingevoerd in 2015, zorgde er jarenlang voor dat bijna alle studenten geld moesten bijlenen.
Meerdere oorzaken
Dat de schulden steeds groter worden, heeft meerdere oorzaken. Inflatie speelt een belangrijke rol. De kosten voor studentenkamers, boodschappen en energie zijn de afgelopen jaren flink gestegen. Vooral in de grote steden is de huur van een studentenkamer vaak niet te betalen zonder lening.
Daarnaast speelt de rente een grote rol. Waar de rente in 2023 nog rond de 0,5 procent lag, steeg die in 2024 naar 2,5 procent. Dat lijkt misschien niet veel, maar bij een schuld van 40.000 euro kan de rente jaarlijks honderden euro’s extra kosten. Studenten die niet genoeg aflossen, zien de schuld daardoor zelfs doorgroeien ook nadat de studie is afgerond.
Pechgeneratie
Een belangrijke groep die nu nog met hoge schulden worstelt, zijn de studenten die tussen 2015 en 2023 studeerden, toen het leenstelsel van kracht was. Deze groep wordt ook wel de ‘pechgeneratie’ genoemd. Voor deze groep bestond er geen basisbeurs en zij waren dus volledig afhankelijk van leningen.
Hoewel deze groep een tegemoetkoming van maximaal 1400 euro kreeg, weegt dat bedrag uiteraard nauwelijks op tegen de tienduizenden euro’s die velen van hen hebben moeten lenen. Voor veel oud-studenten blijft het daarom een flinke uitdaging om hun schuld binnen afzienbare tijd af te lossen.
Onzekere toekomst
Een hoge studieschuld heeft niet alleen invloed op de portemonnee van oud-studenten, maar ook op hun toekomstplannen. Bij het aanvragen van een hypotheek wordt een studieschuld meegeteld, waardoor starters vaak minder kunnen lenen voor een huis. In een al veel te krappe woningmarkt maakt dat het nog lastiger om een eerste koopwoning te vinden.
Ook de arbeidsmarkt voelt de gevolgen. Jongeren met hoge schulden zijn vaak voorzichtig met hun keuzes en nemen minder snel risico’s, bijvoorbeeld om een eigen bedrijf te starten. Het idee achter het leenstelsel: investeren in je eigen toekomst werkt daardoor in de praktijk vaak niet.
Toch hoop
Voor nieuwe studenten ziet de situatie er beter uit. Dankzij de basisbeurs hoeven zij minder vaak of minder hoog te lenen. Toch blijft de groep oud-studenten met grote schulden nog jarenlang een financiële last dragen. Voor hen is de weg naar afbetaling lang en onzeker, zeker nu de rente oploopt.
De vraag die overblijft: hoe gaan we in Nederland om met die enorme berg studieschulden uit het verleden? Voor de huidige generatie is er verlichting, maar voor de ‘pechgeneratie’, voelt het verschil nog altijd wrang.
