In 2013 is er door psychologen David Comer Kidd en Emanuele Castano onderzoek gedaan naar het verband tussen het lezen van fictie en de groei van inlevingsvermogen. Oftewel the Theory of Mind (ToM). In dit artikel zullen we de resultaten bespreken en kijken naar hoe de ‘bewoners’ van het Mediacollege denken over fictie.
Theory of Mind (ToM)
Maar wat is the Theory of Mind? “ToM is de vaardigheid om een mentale staat, intenties, kennis en verwachtingen toe te kennen aan jezelf en anderen, en je ook in mentale gesteldheden van anderen te verplaatsen.”(De Psycholoog 2015). ToM kan je verdelen in twee categorieën; Cognitief en Affectief. Cognitieve ToM verwijst naar de mogelijkheid om overtuigingen en intenties van andere personen en die van jezelf te kunnen interpreteren. In simpele termen betekent dit dat je zou kunnen bedenken waarom iemand iets zou geloven of een bepaalde actie zou ondernemen.
Affectieve ToM wijst naar het vermogen om emoties van een ander te kunnen inbeelden. Hiermee wordt bedoeld dat jij je kunt voorstellen waarom een persoon zich op een bepaalde manier zou voelen. Dit is net iets anders dan empathie door het feit dat je niet zelf ook de emotie voelt maar het gewoon kan herkennen en begrijpen. Als mensen leren we beide deze dingen rond de peuter leeftijd, rond deze leeftijd begint ook het concept van “ik” als iets los van de realiteit om je heen. Je begint dan ook met de wensen en emoties van anderen te leren begrijpen.
Het Onderzoek
Eerder was er al onderzoek gedaan door Maja Djikic en Keith Oatley twee psychologen die al bekend staan door hun onderzoek op de invloed van literatuur op empathie en sociale cognitie. Hieruit was al gebleken dat literatuur de neiging heeft op ToM te verhogen. In het onderzoek van David Comer Kidd en Emanuele Castano leek dit bevestigd te worden. Om het experiment uit te voeren zochten zij contact met een proefcommunity via Mechanical turk. Dat is een website gemaakt om onderzoekers en proefgroepen samen te brengen. Hier lieten ze dan mensen willekeurig een literaire tekst, populaire fictie, non-fictie of helemaal geen tekst lezen. Hierna zouden zei dan ToM stimulerende taken uitvoeren.
De Uitkomst
Dit leidde tot de conclusie dat de lezers van literaire teksten een stuk hoger scoorde op beide het cognitief en affectief aspect. Dit zou verklaard kunnen worden door voorbeelden als Madame Bovary een fictief karakter in uit een stuk van Gustave Flauberts. Door mee te maken hoe haar lage sociale status haar forceert tot gedrag wat uiteindelijk tot haar dood leidt zouden lezers bijvoorbeeld een beter begrip kunnen hebben over waarom mensen in de lage klasse drastische acties ondernemen. Dit komt doordat het meemaken van een verhaal ongeacht realisme ervoor zorgt dat dezelfde stukken van het brein (de mondiale prefrontale cortex) geactiveerd worden als tijdens een sociale ervaring.
Toch hebben andere experts hun twijfels over de uitkomst. Door de breedte van het literaire genre denken zij dat het verschil ook wel zou kunnen leggen aan de precieze teksten die werden gebruikt.
Wat vindt het media college hiervan?
Als antwoord op de vraag fictie of non-fictie gaven de bewoners van het mediacollege allemaal hetzelfde antwoord, fictie. Marianne Bakker, docent redactie, vertelt hoe zij fictie gebruikt om een compleet andere beleving van de realiteit mee te maken. Ook benadrukte zij het belang van nieuwe perspectieven opdoen door uit je comfort zone te stappen met fictie. Quint de Wolf een 24-jarige student vertelt hoe fictie hem al bij was als kind in de vorm van star wars. Op latere leeftijd sprak het politieke aspect van het verhaal hem steeds meer aan. In zijn eigen woorden is het: “een stuk realistischer dan je zou denken.” Dit zette hem aan het denken over de politiek in de realiteit. Nederlands docent Sanne de Groot uitte ook haar waardering voor fictie. Ze vertelt dat de mogelijkheid om in de wereld van het onmogelijke te stappen haar blijft aansporen om in de ideeën van mensen te duiken.
Ook al is de conclusie van het onderzoek misschien niet zo glashard als we gewild hadden, kunnen we wel met zekerheid zeggen dat het lezen van fictie mensen overduidelijk beïnvloedt.
