Op 27 februari 2020 werd de eerste coronabesmetting in Nederland vastgesteld. Vijf jaar later zijn er wereldwijd bijna 777 miljoen besmettingen en meer dan zeven miljoen doden geregistreerd. Hoewel de pandemie inmiddels grotendeels achter ons ligt, waarschuwen experts dat een nieuwe uitbraak altijd op de loer ligt. Maar is Nederland deze keer beter voorbereid?
De coronacrisis legde grote tekorten in de zorg bloot. Er was een schrijnend gebrek aan IC-capaciteit, beschermingsmiddelen en testmaterialen. Inmiddels zijn er plannen gemaakt om beter voorbereid te zijn, zoals een coördinatieplan voor de zorg en de oprichting van de Landelijke Functie Opschaling Infectieziektebestrijding (LFI). Maar de vraag blijft of deze maatregelen voldoende zijn.
“Als er morgen een pandemie uitbreekt, hebben we nog minder IC-capaciteit dan vijf jaar geleden,” zegt Mark van der Kuil van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care. Momenteel zijn er slechts 850 IC-bedden operationeel, terwijl tijdens de coronacrisis al werd opgeschaald naar 1.500. Het personeelstekort in de zorg is bovendien een blijvend probleem.
Nieuwe dreigingen
Volgens viroloog Marion Koopmans is de kans op een nieuwe pandemie groter dan ooit. In de Verenigde Staten is vogelgriep vastgesteld in koeien, wat met één mutatie op mensen kan overslaan. Ook het marburgvirus en mpox in Afrika vormen risico’s. “We zien te veel nieuwe, onverwachte uitbraken,” waarschuwt Koopmans. “Het is niet de vraag óf, maar wanneer er een nieuwe pandemie komt.”
Nederland nog niet klaar
Ondanks de geleerde lessen, zijn er zorgen over de voorbereiding op een volgende pandemie. De bezuinigingen van het kabinet hebben plannen om de zorg op te schalen stilgelegd. Daarnaast ontbreekt een duidelijk sociaal-maatschappelijk plan voor de impact van nieuwe maatregelen op de samenleving.
Experts benadrukken dat er een breed deltaplan nodig is, met betere communicatie, meer zorgcapaciteit en voldoende medische middelen. Want zoals Koopmans stelt: “We kunnen niet zeggen dat het allemaal wel meevalt.”
Jongeren en de verloren tijd
Veel jongeren hebben het gevoel dat ze een belangrijke periode in hun leven zijn kwijtgeraakt door de coronamaatregelen. Middelbare schoolfeesten, examenreizen, introductieweken en eerste studiejaren vonden nauwelijks of helemaal niet plaats. Dit zorgde niet alleen voor gemiste ervaringen, maar ook voor een gevoel van achterstand in sociale en persoonlijke ontwikkeling.
Voor sommige jongeren voelde de pandemie echter anders. Zo gaf een leerling aan dat ze er niet zoveel van had meegekregen omdat ze destijds nog in groep 8 zat. “Ik wist natuurlijk dat er iets aan de hand was, maar op die leeftijd besef je niet hoe groot de impact is.” Een andere leerling vertelde juist dat ze vooral moeite had met het feit dat ze haar vrienden niet kon zien. “Ik voelde me een beetje eenzaam omdat je het huis niet uit mocht en alles stil leek te staan.”
Voor veel studenten betekende de pandemie een eenzame start van hun studie, waarbij ze nauwelijks nieuwe vrienden konden maken en zich moeilijk konden motiveren voor online lessen. Ook het gebrek aan stages en werkervaring door de lockdowns had impact op hun toekomstmogelijkheden. Veel jongeren proberen nu die verloren tijd in te halen, maar de psychologische en maatschappelijke gevolgen van deze periode zijn nog steeds merkbaar.
