We horen het steeds vaker in het nieuws: femicide. We zitten inmiddels in de periode van de campagne Orange the World. Ondanks dat we er veel over horen en aandacht aan geven, blijkt het niet beter te worden, maar wat zouden de oplossingen kunnen zijn.
Wat is femicide?
Femicide is een ander woord voor vrouwenmoord. Volgens Slachtofferwijzer.nl en het Openbaar Ministerie betekent het opzettelijk vermoorden van een vrouw of meisje, puur omdat zij vrouw is. In veel gevallen is de dader de partner of ex-partner, en ging er een geschiedenis van huiselijk geweld aan vooraf. Er kan ook sprake zijn van stalking, maar het komt ook voor dat er geen relatie is tussen de vrouw en de dader; soms gaat aan de moord seksueel misbruik vooraf.
Oorsprong
De term femicide komt van het Latijnse femina (vrouw) en -icide (moord). De betekenis heeft altijd al bestaan, maar het woord werd voor het eerst gebruikt door de Zuid-Afrikaanse sociologe Diana Russell in de jaren zeventig. De term werd pas breder bekend in de jaren negentig, toen Mexicaanse academici het woord gingen gebruiken in het Latijns-Amerikaanse politieke en maatschappelijke debat. Volgens de Radboud Universiteit was het benoemen van de moorden als femicide een belangrijk moment om het onderwerp geweld tegen vrouwen naar het publieke oog te brengen. De popularisering van het begrip femicide bracht nieuwe vormen van feministisch activisme en collectieve herdenking op gang.
Het leidt geweld tot Femicide
Femicide ontstaat vaak niet plotseling. Vaak gaat er een langdurig patroon van psychisch, fysiek of economisch geweld aan vooraf. Veiligthuis.nl beeld dit op een interessant manier uit. Het is een cyclus: de spanning neemt langzaam toe, gevolgd door uitbarstingen van geweld, waarna de dader spijt toont of belooft te veranderen. Zonder ingrijpen wordt het gedrag steeds ernstiger. Politie.nl laat veel erover weten. Signalen zoals isolatie, bedreigingen, stalking, controle over financiën of het beperken van sociale contacten worden internationaal gezien als belangrijke risicofactoren die kunnen leiden tot dodelijk geweld.
Tegen femicide
Gelukkig wordt er tegenwoordig meer aandacht gegeven aan dit zware onderwerp. Er wordt over gesproken en er worden campagnes gevoerd tegen femicide. Een groot voorbeeld hiervan is Orange the World, de wereldwijde campagne van UN Women tegen geweld tegen vrouwen en meisjes. De campagne vindt ieder jaar plaats van 25 november tot 10 december en wordt georganiseerd door de Verenigde Naties. Inmiddels wordt in meer dan 100 landen aandacht aan besteed, onder andere door gebouwen en objecten oranje uit te lichten. Daarnaast zijn er debatten, tentoonstellingen, demonstraties en allerlei andere activiteiten georganiseerd. Ook wordt geld ingezameld voor het Trust Fund to End Violence against Women.
Oplossingen
In een artikel van de Universiteit Leiden praat assistent-professor Ellen Gijselaar over een potentiële oplossing. Nederland zou kunnen leren van hoe Schotland het probleem aanpakt, zegt Gijselaar. ‘Daar kunnen mannen eerder worden gearresteerd als er waarschuwingssignalen zijn die wijzen op een risico op vrouwenmoord. Dit helpt om een aantal gevallen van vrouwenmoord te voorkomen.’
Ook stelt ze voor dat patroongedrag strafbaar moet worden gesteld. Wetten kunnen dan worden aangepast om patroonmatig gedrag, zoals dreigen met geweld, psychologische manipulatie of iemand financieel afhankelijk maken, te criminaliseren, zodat er eerder kan worden ingegrepen.
